2008
Ανάπλαση σπηλαίου Αγ. Ανδρέα

Αντικείμενο  της  μελέτης ήταν η στερέωση και η αποκατάσταση του  επονομαζόμενου Σπηλαίου του Αγίου Ανδρέα και η συνολική ανάδειξη  του μνημείου. Το μνημείο βρίσκεται στον Δήμο Ινάχου του νομού Αιτωλοακαρνανίας, στο νοτιοανατολικό άκρο του όρους Κανάλα, το οποίο αποτελεί τμήμα των όρων του Βάλτου, και σε απόσταση 10 χιλιομέτρων περίπου από τον οικισμό Νέο Χαλκιόπουλο, την πρωτεύουσα του Δήμου. Το υψόμετρο στο σημείο αυτό είναι 1520 μ. Το σπήλαιο αποτελεί μια οριζόντια οπή σε κατακόρυφο τμήμα βράχου με βάθος περίπου 200 μ. Σήμερα, επισκέψιμο είναι μόνο το πρώτο τμήμα του σπηλαίου. Πρόκειται για στενόμακρη αίθουσα μήκους 21,00 μ. περίπου, μέσου πλάτους 3,65 μ. και μέσου ύψους 3,90 μ. η οποία εκτείνεται στον άξονα βορά – νότου. Σε απόσταση 11,00 μ. από την είσοδο του σπηλαίου σώζονται τα λείψανα του ναιδρίου του Αγίου Ανδρέα. Σήμερα, από το σύνολο του ναού, σώζεται ο νότιος τοίχος με την τρίπλευρη κόγχη, ένα μικρό τμήμα του δυτικού και ένα μεγαλύτερο τμήμα του ανατολικού τοίχου. Ο ναός έχει δεχθεί πλήθος επεμβάσεων τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα να έχει χαθεί πλήρως η αρχική του εικόνα και να μην είναι διακριτή η αρχιτεκτονική και αρχαιολογική του αξία. Οι γενικές διαστάσεις του ναού, όπως είναι διαμορφωμένος σήμερα είναι 2,83 μ. (μήκος) Χ 3,40 μ. (πλάτος) χωρίς την κόγχη του ιερού. Ο ναός αρχικά, θα πρέπει να ήταν (και σύμφωνα με τα πρότυπα αναλογιών των ορθόδοξων ναών αυτού του τύπου) περίπου διπλάσιος από το σημερινό σχήμα του και συνεπώς οι διαστάσεις του να ήταν 5,60 Χ 3,40 μ. περίπου. Όπως φαίνεται από το ίχνος που σώζεται εσωτερικά, πάνω από την κόγχη, ο ναός στεγαζόταν με θόλο και καλυπτόταν από σχιστολιθικές πλάκες. Εσωτερικά, η κόγχη είναι ημιελιψοειδής με σχετικά ακανόνιστο σχήμα ενώ στην μέση φέρει μικρό άνοιγμα. Το μεγαλύτερο μέρος του νότιου τοίχου φέρει εσωτερικά καλής τέχνης τοιχογραφίες. Στην κόγχη είναι φιλοτεχνημένη η Πλατυτέρα στο τύπο της Βλαχερνίτισσας ψηλά, ενώ χαμηλότερα τέσσερις ιεράρχες συλλειτουργούντες. Μεταξύ της Πλατυτέρας και των ιεραρχών μεσολαβεί ταινία με ποίημα του Μιχαήλ Ψελλού. Ο καθηγητής Αθ. Παλιούρας τοποθετεί τις τοιχογραφίες στα μέσα ή το δεύτερο μισό του 14ου αι.

Η προτεινόμενη από την μελέτη επέμβαση περιλαμβάνει την οικοδομική και αισθητική αποκατάσταση του συνόλου, με τις απαραίτητες εργασίες στερέωσης η και ενίσχυσης, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, των αρχικών στοιχείων του μνημείου και κυρίως την συμπλήρωση – ανάδειξη των θεμελίων σε χαμηλό ύψος έτσι ώστε να συμπληρωθεί οπτικά το αρχικό σχήμα του ναού. Επίσης προτείνεται η κατασκευή σύγχρονου ξύλινου στεγάστρου πάνω από τον ναό προκειμένου αφ’ ενός να προστατεύονται τα δομικά μέρη του μνημείου και οι τοιχογραφίες από τα όμβρια και τις κατερχόμενες υγρασίες και αφ’ ετέρου για να παραμείνει αυτό λειτουργικό.